Dị ứng ở trẻ do đâu? Cách xử lý và phòng ngừa an toàn cho bé 

Tình trạng dị ứng ở trẻ em vô cùng phổ biến do nhiều tác nhân ảnh hưởng khác nhau và xuất hiện triệu chứng ở bất kỳ cơ quan nào trên cơ thể khiến trẻ quấy khóc, khó chịu làm phụ huynh lo lắng. Cùng Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia tìm hiểu chi tiết nguyên nhân và biện pháp phòng ngừa để đảm bảo sức khỏe cho trẻ.

I. Giới thiệu tổng quan về tình trạng dị ứng ở trẻ

Dị ứng là vấn đề sức khỏe phổ biến ở trẻ nhỏ khi hệ miễn dịch chưa hoàn thiện và cơ địa nhạy cảm nên dễ bị tác động bởi nhiều yếu tố. Việc hiểu rõ về tình trạng này giúp cha mẹ chủ động phòng ngừa và xử lý kịp thời ngay khi trẻ có dấu hiệu bất thường trên cơ thể.

1. Dị ứng ở trẻ là như thế nào? 

Tình trạng dị ứng ở trẻ xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với chất gây dị ứng khiến hệ thống miễn dịch nhận định là tác nhân gây hại cho sức khỏe và phản ứng quá mức. Theo đó, hệ miễn dịch của trẻ sẽ cố gắng chống lại tác nhân đó bằng cách sản sinh ra kháng thể immunoglobulin E và thúc đẩy tế bào giải phóng hoạt chất trung gian nhằm bảo vệ cơ thể. 

Trong quá trình chống chọi này, IgE là protein gây ra phản ứng toàn cơ thể, thường ảnh hưởng đến làn da, hệ miễn dịch, hệ hô hấp và hệ tiêu hóa của trẻ. Đây cũng là hiện tượng không hiếm gặp và xảy ra ở nhiều trẻ nhỏ do nhiều nguyên nhân khác nhau, có xu hướng kích hoạt phản ứng dị ứng trong tương lai nếu tiếp xúc với chất gây dị ứng một lần nữa. 

2. Nguyên nhân gây dị ứng ở trẻ

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tình trạng dị ứng ở trẻ nhỏ bao gồm: 

• Do di truyền: Nếu cha mẹ có tiền sử dị ứng thì trẻ cũng có khả năng cao gặp tình trạng này bởi cơ địa dễ bị kích ứng và phản ứng với dị nguyên trong thời gian đầu đời.
• Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện: Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ dàng nhận định nhầm các chất vô hại thành tác nhân gây hại dẫn tới phản ứng dị ứng khi tiếp xúc.
• Yếu tố môi trường: Tác nhân bên ngoài môi trường bao gồm khói bụi, phấn hoa, nấm mốc, ô nhiễm không khí hoặc lông thú cưng là nguyên do dẫn đến tình trạng dị ứng ở trẻ nhỏ. Đặc biệt, trẻ còn có nguy cơ dị ứng cao hơn khi ở trong môi trường sống đô thị đông đúc, có nhiều hóa chất độc hại.

3. Nhận biết dấu hiệu trẻ bị dị ứng da

Phản ứng dị ứng xuất hiện ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể, tập trung chủ yếu ở những nơi cơ thể tiếp xúc với dị nguyên. Đồng thời, các dấu hiệu này xảy ra ở mức độ từ nhẹ đến nặng khiến trẻ mệt mỏi, quấy khóc:

• Triệu chứng nhẹ: Bề mặt da nổi mẩn đỏ li ti, phát ban, khô ráp, có dấu hiệu bong vảy kèm cảm giác ngứa ngáy khiến trẻ thường gãi và cọ xát với quần áo, chủ yếu ở má, khuỷu tay, vùng tã lót. Một số trường hợp khác bị chảy nước mắt, ngạt mũi, đau họng hoặc ngứa ống tai.
• Triệu chứng nghiêm trọng: Trẻ bị dị ứng sưng phù mặt, nổi mề đay diện rộng, mí mắt sưng tấy và xuất hiện mụn nước có dịch mủ kèm triệu chứng mệt mỏi, sốt nhẹ, bỏ ăn. Đặc biệt là phản ứng sốc phản vệ với dấu hiệu khó thở, môi tím tái cần được cấp cứu lập tức để tránh nguy hiểm tính mạng.

II. Các dạng dị ứng phổ biến ở trẻ em

Dị ứng ở trẻ nhỏ biểu hiện dưới nhiều dạng khác nhau nên cha mẹ cần nhận biết đúng tình trạng để có biện pháp xử lý phù hợp: 

1. Dị ứng thực phẩm

Đây là dạng dị ứng phổ biến nhất của trẻ em, nhất là trong giai đoạn ăn dặm gây nôn ói, tiêu chảy, đau bụng và ngứa rát họng. Tình trạng này thường do các loại thực phẩm như:

• Sữa bò và các sản phẩm từ sữa 
• Trứng, đặc biệt là lòng trắng trứng 
• Hải sản như cua, mực, tôm, bề bề,…
• Đậu phộng, hạt óc chó, hạt điều 
• Đậu nành, lúa mì

2. Dị ứng da

Làn da mỏng manh của trẻ dễ phản ứng mạnh mẽ với các tác nhân xấu từ bên ngoài, chủ yếu xuất hiện dưới 3 dạng: 

• Viêm da cơ địa: Vùng má, cổ, khuỷu tay, chân hoặc đầu gối bị khô ráp, bong vảy và ngứa rát dễ tái phát theo mùa, liên quan trực tiếp đến yếu tố di truyền, cơ địa dị ứng nên dễ tái phát theo mùa
• Nổi mề đay: Xuất hiện mảng da sưng tấy, ngứa dữ dội nhanh chóng sau vài phút tiếp xúc với dị nguyên, kéo dài trong vài giờ đến vài ngày, thường do thức ăn, thời tiết và thuốc điều trị gây ra
• Chàm sữa: Tình trạng này thường gặp ở trẻ nhỏ dưới 2 tuổi với triệu chứng ngứa ngáy, nổi mụn nước nhỏ, rỉ dịch ở hai bên má, cằm và trán, hoàn toàn có khả năng tự khỏi khi trẻ lớn lên nếu được chăm sóc tốt

3. Dị ứng thời tiết

Tình trạng dị ứng thời tiết ở trẻ xảy ra chủ yếu trong giai đoạn giao mùa, nhiệt độ thay đổi đột ngột khiến da bị khô ráp, nứt nẻ và nổi ban đỏ khắp người. Ngoài ra, hệ hô hấp cũng bị ảnh hưởng dẫn đến ho khan, chảy nước mũi và viêm mũi tái đi tái lại. 

4. Dị ứng hô hấp

Tình trạng dị ứng hô hấp thường ảnh hưởng đến đường thở nên dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp thông thường. Theo đó, dị ứng hô hấp thường gặp gồm: 

• Viêm mũi dị ứng: Trẻ thường xuyên hắt hơi, chảy nước mũi trong và nghẹt ngứa mũi do tác nhân từ môi trường sống như bụi bẩn, phấn hoa, nấm mốc, lông thú nuôi…
• Hen phế quản: Hen suyễn khiến trẻ bị ho nhiều về đêm, thở khò khè hoặc thở rít và dần trở nên nguy hiểm hơn nếu không được điểm soát tốt

5. Dị ứng thuốc

Trẻ nhỏ hoàn toàn có nguy cơ phản ứng với một số loại thuốc điều trị như kháng sinh penicillin, amoxicillin, thuốc giảm đau hạ sốt ibuprofen, paracetamol hoặc thuốc tiêm truyền, vắc xin. Khi bị dị ứng thuốc, trẻ sẽ có các triệu chứng ngoài da như nổi ban đỏ, ngứa ngáy và sưng tấy, nghiêm trọng hơn là các triệu chứng toàn thân, đặc biệt là sốc phản vệ rất nguy hiểm.

6. Một số loại dị ứng khác

Bên cạnh những dạng dị ứng trên, trẻ còn có thể bị dị ứng với phấn hoa, bụi mịn, côn trùng, chất tẩy rửa trong xà phòng, mỹ phẩm, kim loại trong trang sức. Khi đó, trên cơ thể trẻ xuất hiện tình trạng kích ứng da, hắt hơi, chảy nước mắt, nổi mẩn đặc biệt ở trẻ có da nhạy cảm.

III. Trẻ em bị dị ứng có nguy hiểm không?

Theo Thạc sĩ, Bác sĩ Trịnh Hồng Ngọc – Phó trưởng phòng bác sĩ tại Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia chia sẻ, trẻ bị dị ứng không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng quát mà còn khiến tâm lý trẻ bất ổn và tiềm ẩn biến chứng nguy hiểm như: 

• Sức khỏe cơ thể: Làn da nổi mề đay, phát ban đỏ tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập gây viêm nhiễm, mưng mủ lan rộng, đồng thời hệ hô hấp và hệ tiêu hóa cũng hoạt động kém khiến trẻ mệt mỏi, khó chịu
• Tâm lý: Dị ứng kéo dài khiến trẻ cáu gắt, quấy khóc, ăn ngủ không ngon làm giảm chất lượng khi sinh hoạt hàng ngày  
• Biến chứng nguy hiểm: Một số tình trạng cơ thể phản ứng quá mạnh mẽ như hen phế quản, phù mạch, sốc phản vệ dẫn đến khó thở, tụt huyết áp nguy hiểm tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời

Do đó, cha mẹ cần đưa trẻ thăm khám với bác sĩ tại cơ sở y tế ngay khi gặp các dấu hiệu sau: 

• Phản ứng dị ứng không thuyên giảm sau vài ngày dù đã được chăm sóc kỹ càng và loại bỏ tác nhân nghi ngờ 
• Trẻ em có biểu hiện khó thở, thở rít kèm tình trạng tím tái mặt 
• Vùng mí mắt, môi, lưỡi và mặt của trẻ bị sưng phù 
• Cơ thể nổi mề đay toàn thân phát ban kèm sốt, tiêu chảy, nôn ói nhiều 
• Trẻ nhỏ đã có tiền sử dị ứng với triệu chứng nghiêm trọng trước đó dễ tiến triển nặng nề

IV. Chẩn đoán dị ứng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Khi thăm khám với bác sĩ, trẻ nhỏ sẽ được chỉ định kết hợp nhiều phương pháp để đưa ra chẩn đoán dị ứng chính xác nhất. Theo đó, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra triệu chứng lâm sàng và tiến hành các xét nghiệm: 

• Khám lâm sàng: Bác sĩ kiểm tra triệu chứng trên da và khai thác thông tin về tiền sử dị ứng cá nhân, gia đình, thời điểm xuất hiện triệu chứng, chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng, tần suất tái phát.
• Kiểm tra da: Đây là hình thức xét nghiệm chẩn đoán dị ứng ở trẻ phổ biến nhất, trong đó bác sĩ sẽ dùng đầu kim nhỏ lượng chất gây dị ứng pha loãng lên da và theo dõi phản ứng, nếu dị ứng sẽ có hiện tượng sưng tấy.
• Xét nghiệm máu: Bác sĩ chỉ định thực hiện xét nghiệm máu trong trường hợp phản ứng ngoài da nặng nề và có dấu hiệu nhiễm trùng để đo lượng kháng thể IgE với các chất dị ứng có trong máu.
• Phương pháp khác: Các phương pháp được thực hiện để chẩn đoán dị ứng gồm test áp da, test loại trừ và thử lại thực phẩm, nội soi hoặc xét nghiệm phân để kiểm tra dị ứng tiếp xúc gây viêm da.

V. Cách điều trị dị ứng ở trẻ an toàn, hiệu quả

Dựa trên kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ hướng dẫn điều trị phù hợp với nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng:

1. Biện pháp hỗ trợ tại nhà

Với trường hợp phản ứng dị ứng nhẹ, mọi người có thể chăm sóc trẻ ngay tại nhà để làm dịu triệu chứng:

• Tránh xa tác nhân gây kích ứng: Loại bỏ hoàn toàn món ăn nghi ngờ khỏi khẩu phần của trẻ, luôn giữ ấm cho trẻ trong thời gian giao mùa, lựa chọn quần áo cotton mềm, dùng sản phẩm chăm sóc dịu nhà và vệ sinh môi trường sống sạch sẽ, tránh nuôi thú cưng trong phòng ngủ.
• Chăm sóc và theo dõi: Vệ sinh cơ thể nhẹ nhàng bằng nước ấm, không chà mạnh lên vùng da bị kích ứng, tăng cường dưỡng ẩm cho da trẻ và xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, bổ sung thực phẩm tăng cường miễn dịch, tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc.

2. Điều trị dị ứng theo y khoa

Nếu triệu chứng không thuyên giảm sau khi chăm sóc tại nhà, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc và chỉ định các phương pháp điều trị y tế: 

• Sử dụng thuốc điều trị: Một số thuốc kháng histamin, thuốc corticoid, thuốc giãn phế quản, thuốc nhỏ mũi, xịt mũi được kê đơn và theo dõi bởi bác sĩ chuyên khoa để theo dõi tiến triển phản ứng dị ứng.
• Liệu pháp miễn dịch: Áp dụng với các tình trạng dị ứng nặng, tái phát liên tục và không thể kiểm soát được bằng thuốc. Trẻ nhỏ sẽ được chỉ định tiêm hoặc uống liều lượng dị nguyên nhỏ để cơ thể làm quen và không còn phản ứng mạnh với tác nhân gây dị ứng.

VI. Trẻ bị dị ứng da nên thăm khám và điều trị ở đâu?

Trải qua quá trình hơn 16 năm hình thành và phát triển, Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia tự hào là địa chỉ thăm khám và điều trị dị ứng được đông đảo phụ huynh tin tưởng chọn lựa điều trị da liễu, dị ứng ở trẻ nhờ sở hữu nhiều ưu điểm nổi bật như:

• Là cơ sở chuyên khoa da liễu được cấp phép bởi Sở Y Tế
• Sở hữu đội ngũ bác sĩ da liễu có trình độ chuyên môn cao và tay nghề giỏi 
• Hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị máy móc hiện đại phục vụ quá trình thực hiện dịch vụ
• Điều trị dị ứng ở trẻ theo phác đồ riêng của bác sĩ an toàn, hiệu quả, ngừa tái phát
• Quy trình điều trị bệnh da liễu, bệnh dị ứng ở trẻ chuẩn y khoa, an toàn
• Đội ngũ nhân viên tư vấn tận tâm, nhiệt tình giải đáp thắc mắc của khách hàng trong suốt liệu trình điều trị dị ứng

VII. Hướng dẫn phòng ngừa dị ứng ở trẻ đúng cách

Cha mẹ cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng tránh từ sớm để bảo vệ sức khỏe của trẻ, nhất là trẻ sơ sinh. Theo đó, việc áp dụng phương pháp phù hợp với từng độ tuổi giúp giảm đáng kể nguy cơ tiếp xúc với dị nguyên và gây ra phản ứng dị ứng không mong muốn. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết từ bác sĩ chuyên khoa mà mọi người nên ghi nhớ: 

1. Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 3 tuổi có đề kháng da non nớt, hệ miễn dịch yếu kém nên cần được chăm sóc đặc biệt cẩn trọng: 

• Nuôi trẻ bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời để cung cấp kháng thể tự nhiên cho trẻ giúp tăng cường hệ miễn dịch và giảm nguy cơ dị ứng thực phẩm 
• Tham khảo ý kiến bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để thay thế sữa mẹ, không tự ý sử dụng sữa công thức gây dị ứng đạm 
• Tránh cho trẻ ăn dặm quá sớm và tiếp xúc với thực phẩm có nguy cơ cao gây dị ứng như trứng, sữa bò, đậu phộng…
• Thường xuyên vệ sinh môi trường sống của trẻ được sạch sẽ, thoáng mát, giặt giữ chăn gối và không cho thú cưng vào phòng ngủ của trẻ 
• Sử dụng sản phẩm giặt đồ, xịt phòng, lau nhà có hoạt chất phù hợp với trẻ nhỏ tránh để da non nớt tiếp xúc với hóa chất mạnh 
• Che chắn và bảo vệ cơ thể của trẻ bằng quần áo dài, đeo tất chân, đội mũ mỗi khi thời tiết giao mùa 
• Chăm sóc trẻ với các sản phẩm dịu nhẹ, tăng cường dưỡng ẩm để nuôi dưỡng da được mềm mại, phòng tránh viêm da cơ địa và kích ứng khó chịu 

2. Đối với trẻ lớn hơn

Khi trẻ đã bắt đầu đi học và hoạt động ngoài trời nhiều hơn thì nguy cơ tiếp xúc với dị nguyên càng tăng cao. Do đó, cha mẹ cần lưu ý các vấn đề sau: 

• Hướng dẫn và tập cho trẻ thói quen vệ sinh tay chân sạch sẽ trước khi ăn, sau khi chơi, đặc biệt là khi tham gia hoạt động ngoài trời 
• Dạy trẻ nhận biết các thực phẩm và yếu tố gây dị ứng để hạn chế tiếp xúc, đảm bảo sức khỏe ổn định
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng cân bằng, đầy đủ các loại dưỡng chất như vitamin, khoáng chất cần thiết từ rau củ, trái cây tươi và cá béo 
• Tránh cho trẻ chơi trong môi trường chứa nhiều dị nguyên như bụi bẩn, phấn hóa, khói thuốc gây dị ứng hô hấp và giữ vệ sinh môi trường sống của trẻ sạch sẽ, thoáng mát 
• Theo dõi và ghi nhận các phản ứng bất thường sau khi ăn uống, sử dụng thuốc, tiếp xúc với môi trường mới để chủ động trao đổi với bác sĩ 
• Tái khám sức khỏe định kỳ theo chỉ định của bác sĩ khi trẻ có tiền sử dị ứng trước đó

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ bị dị ứng ở trẻ, cha mẹ hãy áp dụng các phương pháp điều trị tức thì tại nhà và nhanh chóng cho trẻ thăm khám khi không có dấu hiệu thuyên giảm. Liên hệ ngay với Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia qua hotline 032.845.1188 để nhận tư vấn chữa dị ứng an toàn, hiệu quả cùng đội ngũ bác sĩ da liễu đầu ngành.

Δ

TƯ VẤN 24/7 HOTLINE: 032.845.1188

Mọi thông tin của khách hàng đều được bảo mật