Dị ứng thức ăn là gì? Phòng ngừa cho trẻ nhỏ và người lớn

Dị ứng thức ăn là trạng thái cơ thể phản ứng quá mức với dưỡng chất có trong thực phẩm tiêu thụ. Tình trạng này xuất hiện ở mọi độ tuổi, giới tính gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nghiêm trọng. Cùng Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia tìm hiểu rõ về tình trạng này qua bài viết dưới đây.

I. Tổng quan về tình trạng dị ứng thức ăn

Dị ứng với thức ăn là tình trạng phổ biến mà mọi người nên tìm hiểu và nắm rõ các thông tin cơ bản để dễ dàng nhận biết, xử lý nếu gặp phải: 

1. Cơ chế dị ứng thức ăn

Tình trạng này xảy ra khi hệ miễn dịch của cơ thể nhận diện nhầm protein vô hại trong thức ăn là tác nhân gây hại. Khi đó, cơ thể sẽ sản xuất kháng thể IgE để chống lại protein này. Trong lần tiếp xúc tiếp theo, các kháng thể IgE này sẽ kích hoạt giải phóng histamine và các hóa chất gây viêm khác tạo thành triệu chứng dị ứng.

2. Các loại thực phẩm gây dị ứng thường gặp

Danh sách 8 loại thực phẩm phổ biến có nguy cơ cao gây ra các phản ứng dị ứng bao gồm: 

• Trứng
• Đậu phộng
• Cá
• Sữa bò
• Động vật có vỏ
• Lúa mì
• Đậu nành
• Hạt cây

3. Phân biệt dị ứng thức ăn và không dung nạp thức ăn

Không ít người nhầm lẫn giữa tình trạng dị ứng và không dung nạp thức ăn. Tuy nhiên, hai tình trạng này hoàn toàn khác nhau và xảy ra theo cơ chế riêng biệt:

• Dị ứng xảy ra do hệ miễn dịch, phản ứng với chất phụ gia và chất gây ô nhiễm thực phẩm, gây ra triệu chứng kích ứng nghiêm trọng ngoài da, toàn thân
• Không dung nạp thức ăn do sự thiếu hụt enzyme tiêu hóa bên trong cơ thể và ảnh hưởng đến đường ruột như tiêu chảy, đầy hơi

4. Đối tượng có nguy cơ cao bị dị ứng thức ăn

Hiện tượng dị ứng thức ăn xảy ra ở mọi độ tuổi và không phân biệt giới tính. Tuy nhiên, một số trường hợp có nguy cơ cao đối mặt với tình trạng này gồm:

• Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người cao tuổi có hệ miễn dịch non nớt và yếu kém 
• Người có tiền sử gia đình mắc các bệnh lý dị ứng như hen suyễn, viêm mũi dị ứng, phát ban, chàm,… 
• Người từng gặp phải tình trạng dị ứng tương tự và tái phát nhiều lần
• Những người tiếp xúc và tiêu thụ với các loại thực phẩm dễ gây dị ứng

II. Nhận biết triệu chứng dị ứng thức ăn

Phản ứng dị ứng thức ăn thường gây ra các triệu chứng ngoài da với các mức độ từ nhẹ đến nặng, thậm chí còn đe dọa đến tính mạng. Đồng thời, các triệu chứng có thể xuất hiện trong vài phút đến vài giờ sau khi tiêu thụ thực phẩm:

• Biểu hiện trên da: Nổi mẩn đỏ, mề đay và phát ban từng mảng đến khắp cơ thể kèm cảm giác ngứa ngáy gây khó chịu làm ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Triệu chứng hệ tiêu hóa: Cảm giác buồn nôn, đau quặn bụng, đầy hơi, khó tiêu hoặc nôn mửa ngay sau khi ăn, tiêu chảy và đi ngoài phân lỏng.
• Triệu chứng hô hấp: Ho có đờm, ho khan, khó thở, nghẹt mũi, hắt hơi liên tục và cảm giác nghẹn ở cổ họng 
• Triệu chứng toàn thân: Cơ thể mệt mỏi, choáng váng, chân tay lạnh buốt và xanh xao kèm biểu hiện tim đập nhanh, thường xuyên lo lắng.
• Sốc phản vệ: Xuất hiện triệu chứng khó thở dữ dội, sưng tấy mặt, cổ họng và tụt huyết áp nhanh chóng. Ngoài ra nhịp tim đập chậm, mạch yếu, thậm chí ngất xỉu và có nguy cơ dẫn đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

III. Dị ứng thức ăn có nguy hiểm không?

Dị ứng thức ăn không chỉ gây ra triệu chứng ngoài da mà còn tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến các phản ứng đặc biệt nguy hiểm đến tính mạng. Dù không ít trường hợp dị ứng ở mức độ nhẹ và có thể tự khỏi nhưng vẫn có nguy cơ phải cấp cứu. Do đó, dị ứng thức ăn cũng để lại nhiều biến chứng và được chia thành các mức độ từ nhẹ đến nghiêm trọng như:

• Rối loạn hệ tiêu hóa
• Hệ hô hấp bị thắt lại và suy yếu
• Sốc phản vệ làm mạch đập nhanh, giảm huyết áp
• Tim ngừng đập, tử vong

IV. Dị ứng thức ăn kéo dài bao lâu?

Tình trạng dị ứng thức ăn hoàn toàn có thể thuyên giảm và tự hết trong 2 – 3 ngày khi loại bỏ các dị nguyên gây kích ứng. Tuy nhiên, thời gian này còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố bao gồm: 

• Loại thực phẩm gây dị ứng: Sữa, trứng là thực phẩm gây dị ứng với phản ứng nhẹ nên dễ dàng được cải thiện hơn so với dị ứng tôm và các loại hải sản, đậu phộng,…
• Mức độ triệu chứng: Các dấu hiệu phản ứng xuất hiện ngoài da nhanh chóng được thuyên giảm mà không cần đến các phương pháp điều trị như triệu chứng toàn thân.
• Cơ địa: Những người có hệ miễn dịch khỏe mạnh, đề kháng tốt và chưa có tiền sử mắc bệnh lý hen suyễn, viêm da cơ địa thường dễ hồi phục hơn.
• Tần suất tiếp xúc: Việc thường xuyên tiêu thụ và tiếp xúc lặp đi lặp lại với chất gây dị ứng trong thực phẩm càng làm triệu chứng kéo dài và trở nên nghiêm trọng hơn.

V. Cách chẩn đoán dị ứng thức ăn

Việc thăm khám với bác sĩ giúp mọi người xác định rõ nguyên nhân gây ra tình trạng dị ứng thức ăn với các phương pháp chẩn đoán sau: 

• Khai thác tiền sử người bệnh: Bác sĩ hỏi rõ về lịch sử bệnh lý và tiền sử gia đình, đồng thời xem xét thời gian khởi phát triệu chứng, loại thực phẩm nghi ngờ gây dị ứng.
• Test lẩy da: Bác sĩ sẽ nhỏ một lượng protein gây dị ứng lên da và quan sát phản ứng.
• Xét nghiệm IgE: Để đo mức độ kháng thể IgE với từng loại thực phẩm đã tiêu thụ.
• Chế độ ăn uống loại trừ: Tư vấn, xây dựng chế độ dinh dưỡng mới phù hợp, lành mạnh hơn với việc loại bỏ các loại thực phẩm nghi ngờ gây dị ứng và theo dõi triệu chứng.

VI. Phương pháp điều trị dị ứng thức ăn

Ngay khi xuất hiện triệu chứng dị ứng, mọi người nên nhanh chóng thực hiện các biện pháp xử lý để kiểm soát tình trạng sức khỏe. Tùy vào mức độ nghiêm trọng mà mọi người cần áp dụng các cách chữa dị ứng thức ăn phù hợp sau:

1. Sơ cứu khi bị dị ứng thức ăn tại nhà

Trong trường hợp dị ứng mức độ nhẹ với biểu hiện nổi mẩn đỏ, mọi người hãy xử lý tại nhà theo các bước sau:

• Dừng ăn: Ngưng tiêu thụ các loại thực phẩm có nghi ngờ gây kích ứng ngay lập tức.
• Uống nhiều nước: Tăng cường bổ sung nhiều nước để nhanh chóng đào thải dị nguyên khỏi cơ thể.
• Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc thường được bác sĩ kê đơn sử dụng tại nhà như thuốc histamin gồm loratadin, cetirizin, thuốc chứa corticoid với triệu chứng da nặng nề hơn. Tuy nhiên, mọi người tuyệt đối không tự ý dùng thuốc nếu không có chỉ định từ bác sĩ, đặc biệt là thuốc tiêm epinephrine.
• Theo dõi tình trạng: Thường xuyên theo dõi tiến triển trên phản ứng da và nhanh chóng nhận ra bất thường để gặp bác sĩ.

2. Khi nào cần gặp bác sĩ?

Trên thực tế, mọi người cần thăm khám với bác sĩ ngay khi nhận thấy triệu chứng không thuyên giảm hoặc xuất hiện các dấu hiệu toàn thân như khó thở, chóng mặt, ngất xỉu, nhất là khi sốc phản vệ để được cấp cứu. Ngoài ra, nếu tình trạng dị ứng tái phát nhiều lần mà không rõ nguyên nhân thì cần trao đổi và thông báo với bác sĩ. 

VII. Da bị dị ứng thức ăn nên thăm khám và điều trị ở đâu?

Trong suốt quá trình 16 năm hình thành và phát triển, Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia tự hào là địa chỉ chữa dị ứng an toàn, uy tín được đông đảo khách hàng lựa chọn bởi:

• Được Sở Y Tế cấp phép hoạt động
• Sở hữu đội ngũ bác sĩ da liễu có trình độ chuyên môn cao và tay nghề giỏi 
• Hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị máy móc hiện đại phục vụ quá trình thực hiện dịch vụ
• Thăm khám, xét nghiệm, tư vấn và điều trị dị ứng hiệu quả, an toàn theo phác đồ cá nhân hóa
• Đội ngũ nhân viên tư vấn tận tâm, nhiệt tình giải đáp mọi thắc mắc của khách hàng trong suốt liệu trình điều trị dị ứng

VIII. Hướng dẫn phòng ngừa dị ứng thức ăn

Để ngăn chặn dị ứng thức ăn, mọi người cần tuân thủ các biện pháp sau đây nhằm tránh phản ứng nguy hiểm, nhất là đối với người có cơ địa nhạy cảm: 

1. Đối với trẻ nhỏ

Trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh dễ gặp tình trạng dị ứng thức ăn do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên phụ huynh cần nghiêm túc tuân thủ theo hướng dẫn từ bác sĩ để phòng tránh như sau: 

• Nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu 
• Cho trẻ tập ăn dặm từ đủ 6 tháng tuổi trở lên và đảm bảo nấu chín kỹ
• Làm quen với từng loại thực phẩm để nhận biết loại nào phù hợp, loại nào có nguy cơ dị ứng
• Ngừng cho trẻ ăn ngay khi xuất hiện biểu hiện bất thường 
• Tăng cường bổ sung dinh dưỡng cho trẻ từ các loại trái cây tươi, rau xanh 
• Gia đình có tiền sử dị ứng cần đưa trẻ đi thăm khám sàng lọc từ sớm

2. Đối với người lớn

Với người trưởng thành, mọi người cần thực hiện các phương pháp phòng ngừa, đặc biệt với trường hợp có tiền sử dị ứng hoặc mắc bệnh lý miễn dịch như sau:

• Theo dõi kỹ các phản ứng sau ăn và nhận biết thực phẩm dị ứng qua xét nghiệm 
• Ghi nhớ các loại thực phẩm bị dị ứng và thông báo với đầu bếp nếu ăn ngoài 
• Đọc kỹ thành phần trên bao bì thực phẩm chế biến sẵn, đồ đóng hộp
• Tuyệt đối không ăn thực phẩm không rõ nguồn gốc, các món ăn lạ, không qua chế biến 
• Luôn mang theo thuốc chống dị ứng khi đi xa và thận trọng khi ăn hoặc trải nghiệm đặc sản ở các vùng miền
• Tuân thủ hướng dẫn chăm sóc từ bác sĩ nếu có tiền sử dị ứng, miễn dịch với phản ứng nặng, dị ứng phức tạp 
• Tăng cường miễn dịch tự nhiên bằng chế độ dinh dưỡng khoa học, duy trì lối sống lành mạnh và thường xuyên vận động hàng ngày
• Nếu có tiền sử dị ứng hoặc mắc bệnh lý miễn dịch cần tái khám thường xuyên và gặp bác sĩ ngay khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường

Hy vọng những nội dung trên đã giúp mọi người hiểu rõ hơn về tình trạng dị ứng thức ăn kèm hướng dẫn phòng ngừa từ bác sĩ chuyên khoa. Nếu đang gặp phải tình trạng trên, mọi người hãy liên hệ ngay với Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia qua hotline 032.845.1188 để được tư vấn cụ thể hơn.

Δ

TƯ VẤN 24/7 HOTLINE: 032.845.1188

Mọi thông tin của khách hàng đều được bảo mật