Dị ứng thuốc bị ngứa: Nguyên nhân, cách điều trị và chăm sóc

Nhiều người nhận thấy tình trạng dị ứng thuốc bị ngứa khi sử dụng một số loại thuốc điều trị. Vậy nguyên nhân do đâu, dấu hiệu và cách điều trị tình trạng này thế nào? Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia sẽ mang đến cho mọi người những thông tin hữu ích về tình trạng trên qua bài viết sau. 

I. Dị ứng thuốc bị ngứa là tình trạng thế nào?

Dị ứng thuốc bị ngứa là tình trạng cơ thể những phản ứng quá mẫn, nhạy cảm khi dùng thuốc. Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này đó là do hệ miễn dịch cơ thể nhận diện nhầm thành phần trong thuốc là dị nguyên gây hại.

Từ đó cơ thể sẽ giải phóng những chất trung gian như histamine gây ra triệu chứng dị ứng, mẩn ngứa trên cơ thể. Các triệu chứng này có thể xuất hiện tức thì hoặc sau vài ngày, thậm chí vài tuần sau khi bắt đầu dùng thuốc.

Ngoài ta, còn có một số yếu tố ảnh hưởng tới mức độ ngứa như cơ địa của người bệnh, loại thuốc sử dụng, liều lượng, cách dùng, tình trạng môi trường xung quanh (nhiệt độ quá nóng, quá lạnh, mặc đồ bí khiến ngứa nhiều hơn).

II. Các tình trạng mẩn ngứa khi bị dị ứng với thuốc 

Khi dị ứng thuốc bị ngứa có thể biểu hiện qua nhiều dạng tổn thương như sau:

• Mề đay: Dạng phổ biến thường gặp khiến da nổi nốt sần sưng phu màu hồng hoặc đỏ, xuất hiện toàn thân và gây ngứa khó chịu. Mề đay có thể xuất hiện và biến mất nhanh chóng ở bất kỳ vùng da nào trên cơ thể.
• Phù mạch: Tình trạng phù mạch thường xuất hiện cùng lúc với mề đay. Trong một số trường hợp, phù mạch ở cổ họng, môi, lưỡi gây khó thở, hạn chế việc thở và nuốt
• Viêm da dị ứng: Da bị viêm và sưng đỏ, nổi mụn nước hoặc mụn mủ kèm triệu chứng ngứa và nóng rát. Tình trạng này xảy ra khi dùng thuốc bôi tiếp xúc ngoài da gây dị ứng, triệu chứng viêm da sẽ xảy ra sau vài giờ dùng thuốc.

ĐỌC NGAY: Bị dị ứng thuốc gây sưng mắt phải làm sao?

III. Các loại thuốc dễ gây dị ứng nổi mẩn ngứa

Mặc dù bất kỳ loại thuốc nào có thể gây dị ứng nhưng một số nhóm thuốc có tần suất gây phản ứng dị ứng cao hơn mà mọi người cần cẩn trọng khi sử dụng như sau:

• Thuốc kháng sinh: Dị ứng thuốc kháng sinh là tình trạng phổ biển nhất, đặc biết ở các loại thuốc như Penicillin, Amoxicillin, Cephalexin. Dị ứng gây ra các triệu chứng mề đay, phát ban, thậm chí sốc phản vệ cho người bệnh., 
• Thuốc giảm đau, chống viêm không steroid: Các phản ứng dị ứng hiếm gặp tuy nhiên vẫn có nguy cơ xảy ra, triệu chứng từ mẩn ngứa nhẹ đến sốc phản vệ, phù mạch. Những loại thuốc giảm đau, chống viêm có nguy cơ gây dị ứng đó là Aspirin (thuốc giảm đau, hạ sốt), Ibuprofen, Naproxen.
• Thuốc gây tê, gây mê: Dị ứng thuốc gây tê, gây mê với những biểu hiện từ nhẹ gây mẩn ngứa, mề đay đến triệu chứng nặng như khó thở, tụt huyết áp, sốc phản vệ. Các loại thuốc gây tê nhóm Ester có nguy cơ gây dị ứng cao như Procaine, Benzocaine, Tetracaine.
• Thuốc chống động kinh: Dễ gây các phản ứng dị ứng, phát ban quá mẫn trên cơ thể. Những loại thuốc chống động kinh dễ gây dị ứng đó là Oxcarbazepine, Phenytoin, Carbamazepine.

IV. Bị ngứa sau khi uống thuốc có tự khỏi không?

Bị ngứa sau khi uống thuốc có thể tự khỏi trong nhiều trường hợp. Nếu triệu chứng nhẹ, mẩn ngứa thoáng qua, không lan rộng sau nghi ngừng thuốc nghi ngờ thì đây là dấu hiệu đáng mừng. Điều này xảy ra khi cơ thể đã đào thải hết thuốc và phản ứng miễn dịch không quá mạnh. 

Tuy nhiên nếu triệu chứng ngứa không cải thiện, ngày càng nghiêm trọng và đi kèm những dấu hiệu như phù mạch, khó thở, tụt huyết áp, sốc phản vệ thì cần nhanh chóng thăm khám, cấp cứu kịp thời để được bác sĩ điều trị đúng cách, tránh ảnh hưởng đến sức khỏe cơ thể.

V. Cách chẩn đoán loại thuốc gây dị ứng nổi mẩn ngứa

Việc chẩn đoán loại thuốc gây dị ứng nổi mẩn ngứa trên da là rất cần thiết để xác định được chính xác dị nguyên gây dị ứng. Quá trình chẩn đoán bao gồm:

• Thăm khám lâm sàng và khai thác tiền sử: Bác sĩ hỏi kỹ về các loại thuốc mọi người đã dùng gần đây, thời điểm xuất hiện triệu chứng, loại triệu chứng và mức độ nặng nhẹ. Đồng thời khai thác tiền sử dị ứng của cá nhân và gia đình.
• Test lẩy da: Bác sĩ thực hiện nhỏ lượng thuốc nghi ngờ dị ứng lên trên da, dùng kim nhỏ chích nhẹ để thuốc thẩm thấu vào da. Sau đó theo dõi các phản ứng trên da, nếu có triệu chứng dị ứng (sưng phù, đỏ da, ngứa) sau 15 – 20 phút thì được chẩn đoán là dương tính.
• Test áp bì: Bác sĩ thực hiện dán miếng dán chứa chất nghi ngờ dị ứng trong thành phần thuốc lên trên da (thường là da lưng, cánh tay) và để trong vòng 48 – 96 giờ. Sau đó theo dõi các phản ứng trên da và chẩn đoán. 

VI. Ngứa da do dị ứng thuốc phải làm sao?

Dị ứng thuốc bị ngứa cần xử lý đúng cách để tình trạng sớm thuyên giảm, tránh biến chứng nặng hơn. Gợi ý cho mọi người cách xử lý như sau:

1, Xử lý ban đầu tại nhà 

Nếu triệu chứng dị ứng thuốc nhẹ, mới khởi phát thì mọi người nên tham khảo những cách xử lý ban đầu tại nhà như sau:

• Ngừng ngay thuốc nghi ngờ gây dị ứng: Ngừng sử dụng những loại thuốc nghi ngờ gây dị ứng trên da và cơ thể để triệu chứng không nặng thêm.
• Chườm lạnh: Sử dụng khăn sạch bọc đá chườm trên vùng da mề đay, sưng tấy để giảm triệu chứng tại chỗ.
• Tắm nước mát: Giúp các vết ban đỏ, mề đay do dị ứng được làm dịu, giảm cảm giác ngứa ngáy khó chịu tức thì.
• Uống nhiều nước: Giúp đào thải độc tố và các chất gây dị ứng từ thuốc, từ đó triệu chứng dị ứng nhanh thuyên giảm.

2, Điều trị y tế

Nếu tình trạng dị ứng thuốc bị ngứa không thuyên giảm dù đã chăm sóc tại nhà thì nên can thiệp điều trị y tế để cải thiện bệnh. Các loại thuốc chống dị ứng thường được kê đơn điều trị đó là:

• Dùng thuốc kháng histamine: Là loại thuốc chống dị ứng, giảm ngứa và mề đay hiệu quả, dùng đúng theo chỉ định bác sĩ. Những thuốc kháng histamine phổ biến đó là Loratadine, Cetirizine, Fexofenadine. 
• Thuốc chống viêm: Thuốc chống viêm steroid (Corticoid) được chỉ định dùng khi mề đay do dị ứng nghiêm trọng và lan rộng, không đáp ứng với thuốc kháng histamine. Những loại thuốc chống viêm phổ biến dạng uống như Prednisolon, dạng bôi như Hydrocortisone, Betamethasone được dùng phổ biến. Lưu ý thuốc không được tự ý dùng lâu dài, chỉ được dùng thời gian ngắn vì có nhiều tác dụng phụ.
• Thuốc ức chế miễn dịch: Được dùng khi dị ứng thuốc nghiêm trọng, kéo dài và mãn tính. Những thuốc ức chế miễn dịch thông dụng đó là Methotrexate, Cyclosporin A, Azathioprine.

VII. Cách phòng tránh dị ứng thuốc bị ngứa

Việc phòng tránh dị ứng thuốc bị ngứa là rất cần thiết, đặc biệt với những người có cơ địa nhạy cảm, dễ dị ứng. Để phòng ngừa dị ứng thuốc, mọi người thực hiện những phương pháp sau:

• Thông báo cho bác sĩ/dược sĩ tiền sử dị ứng để tránh kê đơn thuốc có thành phần dễ gây dị ứng.
• Luôn ghi nhớ loại thuốc dị ứng, thời điểm xảy ra phản ứng dị ứng để phòng ngừa đúng cách
• Xét nghiệm dị ứng để xác định rõ thành phần trong thuốc gây dị ứng, từ đó biết cách phòng ngừa và tránh những thành phần thuốc khiến da mẩn ngứa, nổi mề đay
• Không tự ý dùng thuốc điều trị bệnh, chỉ sử dụng khi có sự tư vấn, kê đơn từ bác sĩ.
• Kiểm tra thành phần thuốc trước khi sử dụng, test thuốc với liều nhỏ để theo dõi phản ứng trên cơ thể
• Tuân thủ đúng chỉ định từ bác sĩ về liều dùng, cách dùng thuốc, không được lạm dụng các loại thuốc điều trị gây nguy cơ dị ứng.
• Luôn theo dõi phản ứng trên cơ thể khi dùng thuốc mới, nếu có những triệu chứng bất thường nên thăm khám ngay với bác sĩ.

VIII. Chế độ chăm sóc da sau khi hết ngứa

Sau khi tình trạng dị ứng thuốc bị ngứa thuyên giảm thì mọi người cần chăm sóc làn da đúng cách để da nhanh hồi phục, tránh tái phát dị ứng. Chế độ chăm sóc da sau khi hết ngứa lưu ý các vấn đề sau:

1, Phục hồi hàng rào bảo vệ da

Mọi người nên làm sạch da đúng cách bằng nước tẩy trang và dùng sữa rửa mặt 2 ngày/lần. Đồng thời dùng kem dưỡng chứa những thành phần phục hồi như Ceramide, Peptide, Hyaluronic Acid. Glycerin. Ngoài ra cần bảo vệ da với kem chống nắng hàng ngày, che chắn kỹ làn da khi ra ngoài, hạn chế dùng mỹ phẩm nếu không thực sự cần thiết. 

2, Tăng cường miễn dịch cho da

Việc cải thiện miễn dịch làn da từ bên trong với chế độ ăn đủ chất, cân bằng dinh dưỡng giúp các triệu chứng dị ứng thuốc không tái phát. Khi bị dị ứng thuốc mọi người nên chú ý bổ sung các thực phẩm sau:

• Thực phẩm chứa vitamin C có chất chống oxy hóa mạnh, bảo vệ da khỏi tổn thương như trái cây có múi, quả mọng, ớt chuông, bông cải xanh
• Thực phẩm chứa vitamin A duy trì và phục hồi các mô da, có nhiều trong rau củ quả, gan, lòng đỏ trứng
• Thực phẩm chứa vitamin E có các chất chống oxy hóa, bảo vệ da khỏi gốc tự do. Vitamin E có nhiều trong các loại hạt, quả bơ, dầu thực vật
• Thực phẩm chứa kẽm tăng cường miễn dịch làn da giúp chữa lành vết thương. Để bổ sung kẽm mọi người nên ăn động vật có vỏ, thịt, các loại hạt.
• Thực phẩm chứa probiotic nhằm cải thiện sức khỏe đường ruột, tăng cường miễn dịch làn da. Các thực phẩm giàu probiotic đó là sữa chua, kim chi, dưa muối.

3, Giữ vệ sinh môi trường sống

Môi trường sống sạch sẽ giúp ngăn ngừa tình trạng da mẩn ngứa, mề đay và dị ứng. Mọi người cần vệ sinh nhà cửa định kỳ, loại bỏ khói bụi, lông động vật, phấn hoa trong không gian sống hàng ngày.

4, Chế độ sinh hoạt hỗ trợ

Chăm sóc làn da sau khi hết ngứa và dị ứng thuốc mọi người cũng cần chú ý chế độ sinh hoạt, chi tiết như sau:

• Ngủ đủ giấc để da được nghỉ ngơi, có đủ thời gian tái tạo và phục hồi.
• Kiểm soát căng thẳng, thư giãn tinh thần bằng những hoạt động như thiền định, yoga. 
• Tắm với nước ấm, tránh tắm nước quá nóng hay quá lạnh dễ khiến da khô, kích ứng và mẩn ngứa.

Hy vọng những chia sẻ trong bài viết này về tình trạng dị ứng thuốc bị ngứa đã mang đến cho mọi người những thông tin hữu ích, từ đó điều trị và phòng ngừa bệnh đúng cách. Liên hệ ngay với Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia qua hotline 032.845.1188 để nhận được tư vấn điều trị bệnh da liễu, các bệnh dị ứng ngoài da hiệu quả với đội ngũ bác sĩ da liễu đầu ngành.