Dị ứng Penicillin: Triệu chứng, chẩn đoán và cách điều trị

Phản ứng dị ứng Penicillin là tình trạng phổ biến nhất khi sử dụng thuốc, đòi hỏi sự nhận biết và can thiệp kịp thời để hạn chế biến chứng xấu xảy ra. Trong bài viết sau đây, hãy cùng Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia khám phá các dấu hiệu nhận biết điển hình và biện pháp cần thực hiện để quản lý an toàn, tránh biến chứng không mong muốn.

I. Dị ứng Penicillin là như thế nào?

Đây là phản ứng quá mẫn của hệ miễn dịch với thuốc Penicillin khi hệ miễn dịch nhận định thuốc là chất lạ gây hại, từ đó sản xuất kháng thể chống lại và dẫn đến các triệu chứng dị ứng. Tình trạng này khác với tác dụng phụ của thuốc – những phản ứng không mong muốn nhưng có thể dự đoán được, thường liên quan đến liều lượng và không liên quan đến hệ miễn dịch.

Trong khi đó, dị ứng thuốc là phản ứng miễn dịch không thể dự đoán, có thể xảy ra với liều lượng rất nhỏ và có khả năng gây nguy hiểm đến tính mạng.

II. Triệu chứng dị ứng với Penicillin

Dị ứng Penicillin có biểu hiện và xuất hiện vào các thời điểm khác nhau sau khi dùng thuốc:

1. Phản ứng dị ứng cấp tính

Các phản ứng dị ứng cấp tính thường diễn ra trong khoảng vài phút đến vài giờ sau khi sử dụng thuốc với các dấu hiệu như:

• Nổi mề đay, phát ban đỏ, ngứa ngáy khắp cơ thể
• Sưng môi, mặt, lưỡi hoặc cổ họng
• Khó thở, thở khò khè
• Buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy
• Chóng mặt, hạ huyết áp
• Sốc phản vệ (trường hợp nghiêm trọng)

2. Phản ứng dị ứng muộn

Trong nhiều trường hợp dị ứng xảy ra rất muộn sau vài giờ, vài ngày hoặc thậm chí vài tuần sau khi dùng Penicillin:

• Phát ban da có thể kèm theo sốt và đau khớp
• Viêm thận kẽ, suy giảm chức năng thận
• Thiếu máu tan máu, giảm tiểu cầu
• Viêm gan do thuốc
• Hội chứng Stevens-Johnson hoặc hoại tử biểu bì nhiễm độc (TEN)

CÙNG TÌM HIỂU: Dị ứng sulfa có nguy hiểm không?

III. Ai có nguy cơ cao bị dị ứng Penicillin?

Những đối tượng có nguy cơ cao bị dị ứng Penicillin gồm:

• Tiền sử gia đình có người bị dị ứng với Penicillin hoặc dị ứng kháng sinh beta-lactam
• Người có tiền sử dị ứng với các loại thuốc khác hoặc dị ứng theo mùa, hen suyễn
• Người có bệnh lý miễn dịch hoặc đang điều trị ức chế miễn dịch
• Sử dụng Penicillin với liều cao hoặc trong thời gian dài

IV. Test dị ứng Penicillin như thế nào?

Trong quá trình thăm khám lâm sàng để chẩn đoán dị ứng Penicillin, bác sĩ sẽ tập trung khai thác triệu chứng, thời gian xuất hiện và mức độ nghiêm trọng của phản ứng trước đó. Ngoài ra, một số xét nghiệm chuyên biệt sẽ được áp dụng để xác định chính xác tình trạng bao gồm:

• Xét nghiệm da: Kết quả dương tính khi xuất hiện phản ứng tại chỗ sau 15 – 20 phút cho thấy có khả năng dị ứng cao.
• Xét nghiệm máu: Đo nồng độ kháng thể IgE đặc hiệu với Penicillin trong máu, tuy nhiên độ nhạy và độ đặc hiệu thường thấp hơn xét nghiệm da.
• Thử nghiệm đường uống: Thường chỉ áp dụng khi các xét nghiệm khác không rõ ràng hoặc âm tính, đồng thời phải thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ bởi có nguy cơ gây phản ứng nghiêm trọng. Theo đó, bệnh nhân sẽ được cho uống một lượng nhỏ Penicillin rồi tăng dần để theo dõi phản ứng.

V. Hướng xử lý khi bị dị ứng thuốc Penicillin

Khi phát hiện các dấu hiệu dị ứng Penicillin, việc xử lý kịp thời là điều quan trọng để đảm bảo an toàn và ngăn ngừa biến chứng không mong muốn. Do đó, mọi người cần thực hiện các biện pháp khắc phục sau:

1. Ngừng thuốc và theo dõi

Điều đầu tiên cần làm là ngừng ngay việc sử dụng Penicillin và các loại kháng sinh beta-lactam khác. Người bệnh cần được theo dõi sát sao các triệu chứng, đặc biệt là các dấu hiệu nghiêm trọng như khó thở, sưng phù nhanh, hạ huyết áp,… Trong mọi trường hợp, mọi người nên liên hệ ngay với cơ sở y tế để được hướng dẫn và xử lý kịp thời.

2. Điều trị triệu chứng nhẹ

Đối với các triệu chứng dị ứng nhẹ như nổi mề đay, ngứa hoặc phát ban, mọi người nên áp dụng các biện pháp điều trị và kiểm soát triệu chứng sau:

• Sử dụng thuốc kháng histamine đường uống theo đơn kê của bác sĩ để giảm ngứa và phát ban
• Thuốc corticoid dạng uống hoặc bôi được chỉ định để kiểm soát viêm và giảm triệu chứng da
• Tắm nước mát, mặc quần áo rộng rãi, tránh cào gãi để không làm vùng da bị tổn thương thêm
• Tiếp tục quan sát triệu chứng trong 24 – 48 giờ, nếu không cải thiện hoặc nặng hơn cần đến cơ sở y tế ngay lập tức

3. Điều trị sốc phản vệ

Sốc phản vệ là tình trạng cấp cứu nghiêm trọng, biểu hiện rất nhanh và đột ngột qua các triệu chứng như khó thở, sưng phù mạch, tụt huyết áp, ngất xỉu, da lạnh tái,… Biện pháp điều trị chính là tiêm epinephrine (adrenaline) ngay lập tức, kết hợp hỗ trợ hô hấp và tuần hoàn tại cơ sở y tế.

Mọi trường hợp nghi ngờ sốc phản vệ không được tự ý điều trị tại nhà mà cần được đưa đến bệnh viện cấp cứu ngay lập tức. Sau khi qua khỏi tình trạng nguy hiểm, người bệnh cần được theo dõi tại bệnh viện ít nhất 24 giờ, đồng thời được kê đơn bút tiêm epinephrine tự động (EpiPen) để sử dụng khi cần thiết.

VI. Cách phòng ngừa và quản lý dị ứng Penicillin

Ngăn ngừa và kiểm soát dị ứng Penicillin đúng cách sẽ giảm thiểu những rủi ro không mong muốn có thể xảy ra. Mọi người hãy thực hiện theo hướng dẫn sau: 

• Luôn thông báo tiền sử dị ứng Penicillin cho nhân viên y tế
• Đeo vòng tay hoặc mang theo thẻ cảnh báo dị ứng Penicillin khi đi khám bệnh
• Sử dụng các loại kháng sinh thay thế phù hợp như macrolide, quinolone hoặc cephalexin theo chỉ định
• Luôn mang theo thuốc antihistamine và bút tiêm epinephrine nếu có tiền sử phản ứng nghiêm trọng
• Tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và quản lý bệnh hiệu quả

Bài viết trên đã chia sẻ chi tiết về dấu hiệu nhận biết và cách điều trị dị ứng Penicillin. Nếu đang gặp phải tình trạng tương tự, mọi người hãy liên hệ ngay với Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia qua hotline 032 845 1188 để được tư vấn cụ thể.

Δ

TƯ VẤN 24/7 HOTLINE: 032.845.1188

Mọi thông tin của khách hàng đều được bảo mật