Dị ứng bẩm sinh do đâu? Dấu hiệu và cách kiểm soát bệnh

Dị ứng bẩm sinh do cơ địa rất khó để điều trị triệt để. Tuy nhiên vẫn có nhiều phương pháp cải thiện triệu chứng dị ứng và ngăn ngừa bệnh không tiến triển nặng hơn. Cùng tìm hiểu về tình trạng dị ứng bẩm sinh qua bài viết dưới đây của Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia.

I. Dị ứng bẩm sinh là như thế nào?

Dị ứng bẩm sinh là bệnh lý xảy ra từ khi trẻ chào đời, khi hệ miễn dịch phản ứng quá mẫn với những chất bình thường không gây hại, cơ thể coi đó là dị nguyên lạ, sản sinh kháng thể giải phóng histamin và các chất trung gian gây dị ứng.

Bệnh có những dấu hiệu điển hình như mề đay, phát ban mạn tính, ngứa ngáy, hắt hơi, sưng nề nhiều vùng trên cơ thể. Một số trường hợp dị ứng nặng còn dẫn tới sốc phản vệ gây nguy hiểm tới tính mạng.

Dị ứng bẩm sinh khác với dị ứng thông thường bởi tình trạng này xuất hiện từ khi trẻ được sinh ra và triệu chứng có thể kéo dài suốt đời, bệnh có yếu tố di truyền. Trong khi dị ứng thông thường phát sinh do tiếp xúc với dị nguyên trong môi trường sống, xuất hiện ở bất kỳ độ tuổi nào và có thể hết nếu tránh các tác nhân gây dị ứng. Một số loại dị ứng thường gặp là:

• Dị ứng da: Da viêm ngứa, mề đay khó chịu khi tiếp xúc với những dị nguyên gây dị ứng (hóa chất, mỹ phẩm)
• Dị ứng thực phẩm: Là dạng dị ứng thức ăn khi ăn và tiếp xúc với các loại thực phẩm chứa chất gây dị ứng, biểu hiện đa dạng từ phát ban, đau bụng, buồn nôn cho đến sốc phản vệ.
• Dị ứng đường hô hấp: Dị ứng với thời tiết, nấm mốc, phấn hoa, bụi bẩn,… gây viêm mũi dị ứng, hen suyễn, khó thở, nặng hơn gây sốc phản vệ.

II. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây dị ứng bẩm sinh

Dị ứng bẩm sinh có nguyên nhân chủ yếu do di truyền từ những người thân gia đình. Hệ miễn dịch của trẻ từ khi chào đời đã có những phản ứng quá mẫn với các chất vô hại từ môi trường, coi đây là những dị nguyên, từ đó sản sinh kháng thể và gây ra các triệu chứng dị ứng trên cơ thể. Một số yếu tố dưới đây làm tăng nguy cơ dị ứng từ khi sinh ra:

• Tiền sử gia đình có người bị các bệnh lý dị ứng, hen suyễn
• Tiếp xúc nhiều và sớm với các chất gây dị ứng (bụi, phấn hoa, hóa chất, lông động vật)
• Trẻ có sức đề kháng kém dễ bị dị ứng bẩm sinh
• Thời tiết thay đổi thất thường tăng nguy cơ dị ứng ở trẻ nhỏ

III. Dấu hiệu nhận biết dị ứng bẩm sinh ở trẻ

Cha mẹ không nên chủ quan mà cần chăm sóc, quan sát bé kỹ lưỡng hàng ngày để phát hiện sớm các dấu hiệu dị ứng. Những dấu hiệu điển hình khi bé bị dị ứng bẩm sinh bao gồm:

• Triệu chứng trên da: Phát ban, nổi mề đay, da chàm ngứa, khô tróc kèm theo sưng tấy ở những vùng da tiếp xúc với dị nguyên.
• Triệu chứng hệ hô hấp: Ho, khó thở, thở khò khè, sổ mũi, nghẹt mũi khi hít hoặc nuốt chất gây dị ứng.
• Triệu chứng tiêu hóa: Buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau bụng, trẻ quấy khóc khó chịu. 
• Các triệu chứng dị ứng khác: Sưng ngứa mắt, chát nước mắt, hắt hơi, sưng môi và mặt, sốc phản vệ (khó thở, tím tái, tụt huyết áp).

IV. Chẩn đoán dị ứng bẩm sinh thế nào?

Khi nghi ngờ trẻ bị dị ứng bẩm sinh, cha mẹ cần cho bé thăm khám sớm để bác sĩ da liễu chẩn đoán và điều trị. Những phương pháp phổ biến được áp dụng chẩn đoán dị ứng bẩm sinh hiện nay là:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ quan sát triệu chứng dị ứng bên ngoài, thăm khám da,  sau đó hỏi về tiền sử bệnh dị ứng, tiền sử gia đình, chế độ ăn, các chất tiếp xúc, thời gian khởi phát triệu chứng dị ứng để đưa ra chẩn đoán.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm đo lượng IgE trong máu để chẩn đoán khả năng dị ứng, tìm kiếm kháng thể IgE đặc hiệu với từng loại dị nguyên để xác định chất gây dị ứng. 
• Xét nghiệm chích da: Một lượng nhỏ chất gây dị ứng được bác sĩ đưa vào da, sau đó da được chích nhẹ với đầu kim nhỏ và quan sát theo dõi các triệu chứng dị ứng trong 15 – 20 phút, từ đó đánh giá khả năng dị ứng. 
• Chế độ ăn loại trừ: Với một số trường hợp, bác sĩ yêu cầu loại bỏ một số thực phẩm nghi ngờ dị ứng ra khỏi chế độ ăn, sau đó từ từ cho ăn lại để theo dõi các phản ứng trên cơ thể, xem có dấu hiệu dị ứng hay không.

TÌM HIỂU NGAY: Ai có nguy cơ cao bị dị ứng thịt bò?

V. Dị ứng bẩm sinh có chữa khỏi được không?

Dị ứng bẩm sinh không thể chữa khỏi hoàn toàn bởi đây là bệnh lý do miễn dịch cơ thể, ảnh hưởng nhiều bởi yếu tố di truyền và có nguy cơ cao tái đi tái lại nhiều lần. Tuy nhiên bệnh nếu điều trị đúng cách bằng thuốc phù hợp giúp kiểm soát triệu chứng, thuyên giảm các dấu hiệu dị ứng, tránh nguy cơ sốc phản vệ gây ảnh hưởng đến tính mạng.

VI. Điều trị và quản lý dị ứng bẩm sinh

Dị ứng bẩm sinh cần điều trị đúng cách để kiểm soát bệnh, tùy theo mức độ bệnh sẽ có hướng điều trị khác nhau. Mọi người hãy tham khảo cách điều trị dị ứng bẩm sinh hiệu quả như sau:

1. Tránh xa dị nguyên

Sau khi đã xác định được dị nguyên gây dị ứng, mọi người nên tránh tiếp xúc với những tác nhân gây dị ứng (thực phẩm, bụi, phấn hoa, hóa chất). Đây là cách đơn giản và ưu tiên hàng đầu để giảm mức độ nghiêm trọng khi bị dị ứng.

2. Điều trị triệu chứng

Để kiểm soát các triệu chứng dị ứng bẩm sinh, mọi người nên tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, dùng các loại thuốc điều trị sau:

• Thuốc kháng histamin: Giúp giảm triệu chứng dị ứng nhẹ (ngứa, mề đay, chảy nước mũi, hắt hơi). Các loại thuốc kháng histamin thường được sử dụng đó là Loratadine, Cetirizine, Fexofenadine.
• Thuốc bôi ngoài da: Dùng kem bôi chứa chất ức chế calcineurin để giảm phản ứng dị ứng. Một số thuốc bôi chứa corticosteroid giúp giảm viêm ngứa, kích ứng da.
• Corticosteroid (uống hoặc tiêm): Chỉ định khi bị dị ứng nặng và thuốc kháng histamin không hiệu quả. 
• Tiêm Epinephrine: Dùng tiêm bắp khi trẻ dị ứng nặng gây sốc phản vệ để ổn định tình trạng.
• Liệu pháp miễn dịch: Dùng cho những trường hợp dị ứng xác định rõ nguyên nhân, trong đó bác sĩ sẽ để trẻ tiếp xúc dần với dị nguyên gây dị ứng với liều tăng dần nhằm giảm mẫn cảm cho hệ miễn dịch.

Để điều trị dị ứng bẩm sinh hiệu quả, mọi người cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ về việc sử dụng thuốc, tránh tự ý dùng để ngăn ngừa tác dụng phụ. Đồng thời, việc thăm khám định kỳ và theo dõi triệu chứng là rất quan trọng để bác sĩ kiểm soát tốt tình trạng bệnh.

3. Thay đổi lối sống và môi trường

Điều trị dị ứng bẩm sinh cần thay đổi lối sống lành mạnh hơn để các dấu hiệu bệnh thuyên giảm, chi tiết như sau:

• Giữ vệ sinh nhà cửa, giặt chăn màn định kỳ để loại bỏ bụi bẩn, nấm mốc và các tác nhân gây dị ứng
• Duy trì độ ẩm không gian sống và dưỡng ẩm đầy đủ cho da để giảm nguy cơ kích ứng
• Tránh tiếp xúc với các yếu tố gây dị ứng như lông thú, phấn hoa, bụi bẩn, thời tiết khắc nghiệt,…
• Xây dụng lối sống lành mạnh, đảm bảo ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng để tăng cường miễn dịch tổng thể

4. Chế độ dinh dưỡng cho trẻ

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát tình trạng dị ứng bẩm sinh của trẻ. Mọi người nên điều chỉnh chế độ ăn cho trẻ bị dị ứng như sau:

• Loại bỏ hoàn toàn thực phẩm đã xác định gây dị ứng như sữa, trứng, hải sản, đậu phộng, lúa mì,…
• Bổ sung men vi sinh qua sữa chua hoặc dạng uống theo chỉ định để tăng cường miễn dịch
• Thêm thực phẩm giàu Omega-3, rau củ quả, kẽm và selen để cải thiện hệ miễn dịch
• Uống đủ nước để hỗ trợ đào thải độc tố và tăng cường chức năng trao đổi chất
• Hạn chế đồ ăn nhanh, bánh kẹo công nghiệp, thực phẩm chứa chất bảo quản,…
• Với trẻ dưới 6 tháng tuổi nên ưu tiên bú sữa mẹ để tăng cường đề kháng tự nhiên và kiểm soát dị ứng
• Khi cho trẻ ăn dặm không nên cho bé ăn nhiều thực phẩm mới cùng lúc, hãy giới thiệu từng loại thực phẩm mới và theo dõi phản ứng của trẻ sau ăn

VII. Biện pháp phòng ngừa dị ứng bẩm sinh

Biện pháp phòng ngừa dị ứng bẩm sinh có vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ dị ứng cho trẻ, cần được thực hiện từ giai đoạn mang thai cho đến sau khi trẻ chào đời. Cụ thể:

1. Phòng ngừa từ khi mang thai

Để chủ động phòng ngừa dị ứng bẩm sinh ngay từ trong bụng mẹ, các bà mẹ nên chú ý những điểm sau:

• Duy trì chế độ ăn uống cân bằng: Ăn đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng, tránh kiêng khem quá mức, không tự ý loại bỏ các loại thực phẩm có khả năng gây dị ứng.
• Bổ sung các vi chất cần thiết: Tham khảo ý kiến bác sĩ để bổ sung đầy đủ vitamin D, vitamin E, kẽm, các lợi khuẩn có lợi để tăng cường sức khỏe bản thân và thai nhi.
• Tránh tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng: Hạn chế tiếp xúc với khói thuốc lá, lông động vật, bụi bẩn và các hóa chất độc hại khác trong suốt thai kỳ.
• Thư giãn tinh thần: Mẹ bầu nên hạn chế căng thẳng, ngủ đủ giấc và tập luyện nhẹ nhàng để hệ miễn dịch của thai nhi được cân bằng, tránh nguy cơ dị ứng bẩm sinh. 

2. Phòng ngừa sau sinh

Sau khi trẻ chào đời, việc phòng ngừa dị ứng cần được tiếp tục và duy trì qua các biện pháp dưới đây:

• Nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn: Đây là phương pháp tối ưu nhất để bảo vệ trẻ khỏi dị ứng, đặc biệt trong 6 tháng đầu đời khi hệ miễn dịch của trẻ còn non yếu.
• Bổ sung dinh dưỡng hợp lý: Khi trẻ bắt đầu ăn dặm, cha mẹ cần bổ sung các thực phẩm mới từ từ, mỗi loại cách nhau 3 – 5 ngày để theo dõi phản ứng của trẻ.
• Sử dụng sữa công thức thủy phân: Đối với trẻ không được bú sữa mẹ, có tiền sử gia đình bị dị ứng, cha mẹ cần cân nhắc dùng sữa công thức thủy phân theo chỉ định của bác sĩ.
• Duy trì môi trường sống sạch sẽ: Vệ sinh nhà cửa thường xuyên, hạn chế nuôi động vật, tránh sử dụng thảm và các vật dụng dễ bám bụi để giảm thiểu tác nhân gây dị ứng.
• Thăm khám, theo dõi nguy cơ di truyền dị ứng: Nếu cả bố và mẹ đều bị dị ứng nên theo dõi di truyền dị ứng, chủ động can thiệp, phòng ngừa dị ứng từ sớm.

Bài viết trên đây đã mang đến cho mọi người những thông tin hữu ích về tình trạng dị ứng bẩm sinh. Tình trạng này rất khó để phòng ngừa hoàn toàn nhưng có thể kiểm soát bệnh bằng nhiều phương pháp đơn giản. Liên hệ ngay với Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia qua hotline 032.845.1188 để nhận tư vấn điều trị dị ứng với đội ngũ bác sĩ da liễu đầu ngành.