Dị ứng thuốc mê gây ảnh hưởng nghiêm trọng cho sức khỏe. Do đó, việc hiểu rõ tình trạng dị ứng này về dấu hiệu nhận biết và xử lý kịp thời là rất quan trọng. Cùng Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia tìm hiểu chi tiết thông tin qua bài viết sau.

I. Tìm hiểu về cách hoạt động của thuốc mê?

Thuốc mê là loại thuốc được sử dụng để gây mất ý thức tạm thời nhưng vẫn duy trì được chức năng của hệ hô hấp, tuần hoàn, bài tiết,… Mục đích của thuốc mê là giúp người bệnh không cảm thấy đau rát trong quá trình phẫu thuật hay thực hiện các thủ thuật y tế khác. Hiện nay có 2 loại thuốc mê được sử dụng phổ biến gồm:

Thuốc mê qua đường hô hấp: Được đưa vào cơ thể dưới dạng khí hoặc hơi thông qua ống nội khí quản. Một số loại thuốc mê đường hô hấp thường dùng gồm ether, desflurane, isoflurane và sevoflurane.
Thuốc mê qua đường tĩnh mạch: Loại thuốc được tiêm qua tĩnh mạch của người bệnh thường dùng kết hợp với các loại thuốc bổ trợ khác trong quá trình gây mê toàn thân. Loại thuốc này bao gồm nhóm barbiturat, nhóm benzodiazepin, nhóm gây ngủ (hypnotic) và nhóm ức chế thần kinh (neuroleptic).

II. Có thể bị dị ứng với thuốc mê không?

Mọi người hoàn toàn có thể bị dị ứng với thuốc mê ngay sau khi tiếp xúc hoặc sau vài giờ, vài ngày phẫu thuật. Dị ứng thuốc gây mê là một phản ứng quá mẫn của hệ thống miễn dịch đối với một hoặc nhiều loại thuốc được sử dụng trong quá trình gây mê. Mặc dù không phổ biến nhưng tình trạng này thường gây ra các phản ứng nghiêm trọng, cần sớm nhận biết và xử lý kịp thời. (1)

Ngoài ra, một số yếu tố làm tăng nguy cơ dị ứng thuốc mê như tiền sử bị dị ứng, tiền sử gia đình có người phản ứng với thuốc gây mê hoặc người mắc các bệnh lý như hen suyễn, chàm hoặc rối loạn tế bào mast. Phản ứng dị ứng với thuốc mê được chia làm hai nhóm chính dựa trên cơ chế miễn dịch gồm:

Phản ứng dị ứng qua trung gian IgE: Đây là loại phản ứng dị ứng điển hình và nguy hiểm nhất, xảy ra khi hệ miễn dịch sản xuất kháng thể IgE để chống lại tác nhân gây dị ứng. Phản ứng này gây ra các triệu chứng như nổi mề đay, đỏ bừng mặt, sưng tấy, khó thở, chóng mặt, nhịp tim nhanh hoặc ngất xỉu.
Phản ứng dị ứng không qua trung gian IgE: Phản ứng không liên quan đến kháng thể nhưng lại liên quan đến các bộ phận khác của hệ miễn dịch chẳng hạn như tế bào T. Dị ứng không qua trung gian IgE rất hiếm gặp, không đe doạ tính mạng nhưng gây ra các triệu chứng khó chịu như phát ban, nôn mửa, tiêu chảy, mệt mỏi, sốt, đau khớp.

III. Các tác nhân gây ra dị ứng thuốc gây mê phổ biến

Dị ứng với thuốc gây mê do nhiều loại dược chất khác nhau, không chỉ giới hạn ở thuốc mê chính mà còn gồm cả các thuốc và hóa chất hỗ trợ trong quy trình gây mê. Dưới đây là những tác nhân phổ biến dễ gây phản ứng dị ứng này:

Thuốc giãn cơ (NMBA): Đây là nhóm tác nhân gây dị ứng thuốc mê phổ biến nhất, chiếm tỷ lệ lớn trong các ca sốc phản vệ ở phòng mổ. Loại thuốc này được sử dụng để làm giãn cơ và hỗ trợ trong việc đặt ống nội khí quản để thực hiện phẫu thuật. Các loại thuốc giãn cơ dễ gây phản ứng dị ứng gồm succinylcholine, rocuronium, atracurium…
Thuốc gây mê đường tĩnh mạch: Một số loại thuốc được sử dụng tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch để khởi mê hoặc duy trì mê có thể gây ra dị ứng như propofol, etamidate… Các triệu chứng dị ứng có thể xuất hiện như ngứa ngáy, phát ban, khó thở…
Thuốc kháng sinh: Là nhóm thuốc được sử dụng trong phẫu thuật để phòng ngừa nguy cơ nhiễm trùng nhưng cũng là tác nhân gây dị ứng hàng đầu. Trong đó, các loại kháng sinh dễ gây dị ứng gồm penicillin, cephalosporin…
Thuốc sát trùng: Dùng để khử trùng da trước phẫu thuật hoặc vệ sinh dụng cụ y tế có thể trở thành tác nhân gây dị ứng ngoài da hoặc toàn thân. Điển hình là các loại thuốc như chlorhexidine, povidone-iodine…

TÌM HIỂU NGAY: Đối tượng có nguy cơ cao dị ứng thuốc cản quang

IV. Xử lý khi bị dị ứng thuốc mê như thế nào?

Khi nghi ngờ bệnh nhân bị dị ứng thuốc mê, mọi người cần thực hiện cấp cứu tại chỗ trước và theo dõi phản ứng để thực hiện các biện pháp xử lý chuyên sâu:

Ngừng loại thuốc nghi ngờ: Đây là bước quan trọng nhất. Nếu không thể xác định chính xác tác nhân gây dị ứng, cần ngừng tất cả các loại thuốc đang được truyền hoặc dùng.
Sử dụng Epinephrine: Đây là cách để cấp cứu trong trường hợp sốc phản vệ. Việc tiêm Epinephrine sẽ tùy theo phác đồ cấp cứu phản vệ và cân nặng của bệnh nhân. Epinephrine giúp co mạch, tăng huyết áp, giãn phế quản và ổn định tế bào mast, giảm giải phóng histamin.
Hỗ trợ hô hấp: Phản ứng dị ứng có thể gây co thắt phế quản, sưng đường thở hoặc suy hô hấp cấp. Vì vậy cần cho bệnh nhân thở oxy nồng độ cao qua mặt nạ hoặc đặt ống nội khí quản và thở máy nếu cần thiết.
Hỗ trợ tuần hoàn: Việc hỗ trợ tuần hoàn nhằm mục đích khôi phục huyết áp, duy trì tưới máu đến các cơ quan quan trọng (não, tim, thận) và ngăn ngừa suy đa cơ quan. Các bước hỗ trợ bao gồm truyền dịch, dùng thuốc vận mạch.
Theo dõi: Liên tục theo dõi mạch, huyết áp của người bệnh để kịp thời xử lý khi có dấu hiệu bất thường xảy ra. Đồng thời lấy mẫu máu xét nghiệm để xác nhận chẩn đoán dị ứng.

V. Cách làm giảm nguy cơ dị ứng thuốc gây mê

Để giảm nguy cơ bị dị ứng với thuốc gây mê, mọi người hãy thực hiện theo hướng dẫn sau đây:

Khai báo về tiền sử dị ứng của bản thân bao gồm cả dị ứng thuốc, thực phẩm, hóa chất… trước khi gây mê.
Yêu cầu thử test da hoặc xét nghiệm dị ứng chuyên biệt với thuốc mê trong các trường hợp nghi ngờ.
Trao đổi với bác sĩ để có phác đồ gây mê an toàn
Ghi chép rõ ràng về tình trạng dị ứng của bản thân, mang theo hồ sơ y tế hoặc đeo vòng y tế để bác sĩ nắm được thông tin.

Thông tin trong bài viết đã giúp mọi người hiểu rõ hơn về tình trạng dị ứng thuốc mê và cách xử lý đúng cách, kịp thời nhằm hạn chế nguy hiểm xảy ra. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào khác liên quan, mọi người hãy liên hệ ngay với Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia qua hotline 032 845 1188 để nhận tư vấn chi tiết.