Loét do tỳ đè: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Loét do tỳ đè là tình trạng phổ biến ở những người nằm lâu nếu không được chăm sóc đúng cách. Vậy làm sao để xử lý và phòng ngừa tình trạng này? Đọc ngay bài viết dưới đây của Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia để biết thêm những thông tin hữu ích nhất.

I. Loét da do tỳ đè là gì?

Loét da do tỳ đè là tình trạng tổn thương da và các mô dưới da do việc tỳ đè tạo áp lực kéo dài lên một vùng da nhất định. Khi vùng da phải chịu áp lực liên tục từ xương tỳ đè lên bề mặt làm giảm lưu thông máu đến các mô dẫn đến tình trạng thiếu oxy và dinh dưỡng khiến những tế bào chết dần hình thành các vết loét.

II. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây loét do tỳ đè

Tình trạng này do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra như:

• Do áp lực: Tác động lên vùng xương lồi làm đè nén mao mạch, đứt nguồn cung cấp máu và oxy cho làn da gây ra những tổn thương trên mô. 
• Do ma sát: Quá trình ma sát lặp lại nhiều lần dễ khiến da mòn và tổn thương. Việc ma sát giữa da và bề mặt giường, ga trải, quần áo,… liên tục rất dễ bị loét da. 
• Do lực kéo: Tác động lực kéo theo chiều ngang lên da sẽ làm giảm lưu lượng máu và tăng nguy cơ loét da nếu lặp lại thường xuyên. 
• Độ ẩm: Có khả năng làm tăng ma sát làn da, suy yếu và tổn thương lớp bảo vệ bên ngoài của làn da. Ví dụ khi da tiếp xúc lâu vơi mồ hôi, nước tiểu hoặc phân không tự chủ. 

Bên cạnh những nguyên nhân trên còn có một số yếu tố gây ra tình trạng trên gồm:

• Người cao tuổi (trên 65 tuổi) có da mỏng và tuần hoàn kém.
• Người nằm bất động sau tai biến, chấn thương, phẫu thuật.
• Người bị tiểu đường, suy dinh dưỡng.
• Người phải dùng xe lăn hoặc không thể tự thay đổi tư thế
• Người có tình trạng mất cảm giác do bệnh thần kinh.
• Dinh dưỡng không đầy đủ làm tăng nguy cơ hình thành vết loét trên da.

III. Triệu chứng và phân độ loét tỳ đè

Loét do tỳ đè có những triệu chứng ban đầu điển hình dễ thấy như đỏ da ấn vào không biến mất, da ấm hoặc mềm hơn vùng da xung quanh. Khi tiến triển thêm, vùng da có thể chứa mủ hoặc dịch, vùng da xung quanh có dấu hiệu nhiễm trùng như sưng nóng, đỏ, đau,…

Loét tỳ đè được phân loại thành 4 giai đoạn dựa trên mức độ nghiêm trọng của vết thương như sau:

• Độ I: Viêm cấp ở các lớp da, nếu da sáng màu sẽ có màu đỏ hoặc hồng, da tối màu chưa thấy rõ sự thay đổi. Lúc này da có thể mát hơn hoặc ấm hơn, nhạy cảm so với các vùng da lành xung quanh. Vết loét chưa xuất hiện ở giai đoạn đầu do da chưa rách.
• Độ II: Biểu hiện là những vết loét nông trên da, nền màu hồng tới đỏ, da có thể mất một phần, nổi mụn nước, không quan sát được những mô sâu hơn dưới vết loét.
• Độ III: Da ở trên vết loét mòn, nhiều khi ăn sâu xuống các lớp mỡ tuy nhiên không thể quan sát được cấu trúc sâu hơn bên dưới vết loét (cơ và xương). 
• Độ IV: Da đã bị ăn mòn hầu như hoàn toàn, lộ ra cấu trúc dưới vết loét như cơ, xương, gân. 

IV. Biến chứng nguy hiểm khi bị loét da do tỳ đè

Điều trị loét tỳ đè nếu không được thực hiện đúng cách và kịp thời sẽ khiến bệnh tiến triển nặng gây ra những biến chứng không mong muốn như:

• Viêm mô tế bào: Nhiễm trùng da lâu ngày do viêm loét gây nóng, viêm và sưng tấy, viêm mô tế bào. Nhiều người không đau ở vùng viêm do tổn thương dây thần kinh
• Nhiễm trùng xương, khớp: Loét da sâu, vi khuẩn xâm nhập biến chứng thành nhiễm trùng xương, khớp, sụn và mô làm suy giảm chức năng các chi, khớp xương. 
• Gây nhiễm trùng máu: Mặc dù đây là biến chứng hiếm gặp tuy nhiên vẫn có khả năng xảy ra nếu vết loét không được điều trị kịp thời. Khi này, vi khuẩn từ vết loét đi vào máu gây nhiễm trùng toàn thân và có nguy cơ tử vong cao nên mọi người không được chủ quan.

V. Cách điều trị và chăm sóc vết da bị loét do tỳ đè

Điều trị loét da do tỳ đè cần kết hợp giữa giảm áp lực, chăm sóc vết thương và sử dụng thuốc chữa phù hợp. Cụ thể như sau: 

1, Giảm áp lực

Cách đơn giản đầu tiên để cải thiện tình trạng này đó là việc làm giảm áp lực và ma sát trên da. Mọi người nên thay đổi tư thế thường xuyên nếu nằm lâu, dùng các sản phẩm có bề mặt đặc biệt (mút xốp, nệm mềm đặt dưới người nằm liệt) giúp nằm và ngồi để giảm ma sát, tránh làn da tổn thương. Với vết loét ở giai đoạn đầu thường tự lành nếu loại bỏ được áp lực tác động lên da. 

2, Vệ sinh và băng bó vết thương

Vết loét do tỳ đè cần được chăm sóc và băng bó đúng cách để tránh nhiễm trùng giúp da nhanh phục hồi, chi tiết như sau:

• Làm sạch: Vết thương cần được rửa kỹ với nước muối sinh lý để làm mềm và sạch ở kẽ hở sâu. Với các vết loét da nặng, bác sĩ cần loại bỏ đi những mô đã hoại tử, dùng dung dịch hóa chất chuyên dụng, phương pháp thủy trị liệu, băng bó đặc biệt.
• Băng bó: Thực hiện băng bó bảo vệ vết thương. Nếu da bị rách, bác sĩ xem xét tình trạng vết loét trước khi thực hiện băng bó bằng gạc. Tùy lượng dịch tiết ra từ vết thương mà dùng băng gạc phù hợp như màng phim trong suốt, miếng dán hydrocolloid, băng bọt, Alginate (làm từ rong biển)

3, Dùng thuốc giảm đau

Loét da do tỳ đè gây đau nhiều được bác sĩ chỉ định dùng các loại thuốc giảm đau phù hợp. Các loại thuốc chống loét do tỳ đè phổ biến nhất đó là:

• Acetaminophen: Đây là loại thuốc dùng an thần, giảm đau, chống viêm nhiễm hiệu quả, dùng giảm đau nhẹ đến trung bình khi bị viêm loét. 
• Thuốc kháng viêm không steroid: Có khả năng giảm đau, giảm viêm loét da hiệu quả giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn với các loại thuốc như Ibuprofen, Diclofenac.
• Thuốc kháng sinh: Chỉ dùng thuốc kháng sinh điều trị nếu có dấu hiệu nhiễm trùng như sốt cao, vết loét có mủ, sưng nóng,… Kháng sinh dạng thuốc bôi dùng khi vết loét nông, ít tiết dịch và chưa lan rộng như Mupirocin, Fusidic acid, Metronidazol. Kháng sinh dùng đường uống/tiêm khi nhiễm trùng lan rộng, viêm mô tế bào, viêm tủy xương như Amoxicillin-clavulanate, Clindamycin, Cephalexin.

4, Phẫu thuật điều trị 

Vết loét lớn và sâu khiến việc điều trị thường khó khăn. Trong những trường hợp nặng (thường ở giai đoạn 3 và 4) được chỉ định phẫu thuật điều trị, các vết loét trên da được đóng lại bằng việc ghép da, vạt da, vạt cơ. 

Với việc phẫu thuật, những mô khỏe mạnh, dày hơn với nguồn cung cấp máu tốt được thực hiện phẫu thuật định vị lại nhằm che phủ các vùng da tổn thương. Tuy nhiên phương pháp phẫu thuật khó đạt được hiệu quả với người cao tuổi, cơ địa suy dinh dưỡng và mắc bệnh lý nền khác. 

5, Tăng cường dinh dưỡng

Dinh dưỡng là vấn đề rất quan trọng giúp hỗ trợ vết loét nhanh lành, ngừa các vết loét mới. Mọi người cần tăng cường protein, vitamin và khoáng chất cho cơ thể người bệnh. Đồng thời cần uống đủ nước và chia nhỏ bữa ăn nếu cần thiết để dễ tiêu hóa. Với người không bổ sung đủ dinh dưỡng được xem xét tiêu thụ qua đường ống hoặc tĩnh mạch.

VI. Chủ động phòng ngừa tình trạng loét da do tỳ đè

Việc chủ động phòng ngừa tình trạng loét do tỳ đè là điều cần thiết. Một vài phương pháp dưới đây giúp ngừa loét da do tỳ đè hiệu quả:

• Thay đổi tư thế thường xuyên, tối thiểu 1 – 2 lần mỗi giờ
• Tập phục hồi chức năng nếu có thể để tăng cường tuần hoàn máu
• Kiểm tra kỹ da để phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường trên da
• Quá trình chăm sóc người bệnh cần vệ sinh kỹ giữ da khô ráo, hạn chế ma sát vào quần áo, bảo vệ da khỏi nước tiểu/phân (với người ốm liệt giường)
• Chế độ ăn đủ dinh dưỡng đặc biệt protein và vitamin để giúp da luôn khỏe mạnh
• Sử dụng đệm chống loét, ga trải mềm cho người bệnh
• Kiểm soát tốt các bệnh nền có liên quan

Bài viết trên đã mang đến cho mọi người những thông tin hữu ích về tình trạng loét do tỳ đè, cách chăm sóc và điều trị hiệu quả. Nếu có nhu cầu tư vấn điều trị cùng đội ngũ bác sĩ da liễu đầu ngành liên hệ ngay với Phòng khám Chuyên khoa Da liễu Maia&Maia qua hotline 032.845.1188

Δ

TƯ VẤN 24/7 HOTLINE: 032.845.1188

Mọi thông tin của khách hàng đều được bảo mật